«Чӑваш ачи чӑвашах» 8-мӗш фестиваль ака уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, шӑматкун, Муркаш муниципаллӑ округӗнчи Калайкасси шкулӗнче иртӗ. Уяв 9:00 сехетре вӑйӑ картипе пуҫланӗ.
Фестивале пуҫараканӗсем тата йӗркелекенӗсем – Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗ, Чӑваш наци ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗ, Чӑваш наци конгресӗ тата Муркаш муниципалитет округӗн Калайкасси вӑтам шкулӗ.
Фестивале тӑватӑ номинаципе хутшӑнма пулать: «Вӗрентетпӗр чӑвашла» (чӑваш чӗлхи предметне вӗрентмен учительсем хутшӑнӗҫ, чӑвашла уроксем кӑтартӗҫ); «Савӑнатӑп эп чӑваш пулнишӗн» (кӗҫӗн классенче вӗренекен ачасем чӑваш халӑхӗн пӗр-пӗр йӑлине кӑтартса парӗҫ); «Сар каччӑпа сарӑ хӗр» (7-9 классенче вӗренекен ачасем чӑваш халӑх историне, культурине, чӗлхине, йӑли-йӗркине пӗлнине ӑс-тӑн вӑййинче кӑтартӗҫ); «Тӑвалла пулсан та малалла» (чӑвашлӑх туйӑмне аталантаракан проекта вӗренӳ организацийӗн директорӗ (заведующийӗ) е унӑн ҫумӗ хӳтӗлӗ).
Пуш уйӑхӗн 12-мӗшенче Муркашри ача-пӑча вулавӑшӗнче чӑваш ҫыравҫисемпе тӗлпулу иртнӗ. Унта писательсемсӗр пуҫне художниксем, кӗнеке кӑларакансем, ал ӑстисем, библиотека ӗҫченӗсем пухӑннӑ. Тӗлпулӑва Шупашкарӑн 555 ҫулхине халалланӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче ӗҫлекен Ольга Федорова (Васильева) ҫыравҫӑ муркашсемпе тӗл пулма питех те кӑмӑллине пӗлтернӗ. Унӑн амӑшӗ ҫав тӑрӑхран иккен.
«Юрататӑп эпӗ ытарайми хулана...» литература хӑна пӳлӗмӗнче чӑваш халӑх поэчӗ Раиса Сарби тата Альбина Юрату поэт, прозаик, журналист хӑйсен сӑвввисене вуланӑ, ачасене хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ.
Пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Муркаш мунициапллӑ округӗнчи Каршлӑхри ваттисен ҫуртӗнче Шупашкарти артистсен тӳлевсӗр концерчӗ пулӗ. Юрӑ-ташӑпа савӑнтараканнисем — Шупашкарти халӑхӑн сцаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центрне ҫӳрекен ватӑсем.
Центрта тӗрлӗ музыка коллективӗ пур. Вӗсенчен пӗри — Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Владимир Арланов ертсе пыракан «Надежда» ансамбль. Унта ҫӳрекен ватӑсем уйрӑммӑн та юрлаҫҫӗ, ушкӑнпа та. Вӗсене хулари тӗрлӗ мероприятие йыхравлаҫҫӗ, куракансем концерта кӑмӑлтан йышӑнаҫҫӗ.
Муркаш муниципаллӑ округӗнчи Мӑрсакасси ялӗнчи 24 ҫулти каччӑна 9 ҫул ҫурӑлӑха ҫирӗп режимлӑ колоние ӑсатма йышӑннӑ.
Аса илтерер: Мӑрсакасси каччи виҫӗ ҫынна вӗлерессипе хӑратнӑ, вӗсенчен укҫа тапӑннӑ. Кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче вара вӑл 56-ри арҫынна килне кайса хӗнесе пӗтернӗ, Унтан ӑна ятарлӑ шӗвекпе сапнӑ та вӗлерессипе хӑратса чӗртсе янӑ. Ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче каччӑ каллех ҫав арҫын патне пырса кӗнӗ. Хытах хӗнесе пӗтернӗ хыҫҫӑн шар курни вилнӗ.
Пуҫтах ҫав каччӑ пӗлтӗрхи пуш уйӑхӗнче тепӗр ҫынна хӑратса унтан укҫа тапӑнса пурӑннӑ, хӗненӗ. Лешӗ ӑна пурӗ 30 пин тенкӗ панӑ. Кунсӑр пуҫне каччӑ тепӗр ҫынна хӗненӗ.
Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ артисчӗ Нестор Виноградов ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнӗ.
Вӑл Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫленӗ. Унпа пӗрле тӑрӑшнисем аса илнӗ тӑрӑх, артист пултарулӑхне хаклакансем ӑна урамра, театрта ӗҫченӗсем кӗрсе ҫӳремелли алӑк патӗнче, чечек ҫыххипе кӗтсе илнӗ, вӑл вылянӑ рольсене кӑмӑлтан йышӑннӑ.
Пулас артист Етӗрне уесӗнчи (кайран Муркаш районне кӗнӗ) Тивӗш ялӗнче 1909 ҫулхи пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 1927 ҫулта Чӑваш театрӗ ҫумӗнчи театр студине вӗренме кӗнӗ. Ҫартан таврӑнсан хальхи ГИТИСра (ун чухне Театр ӳнерӗн тӗп техникумӗ шутланнӑ) вӗреннӗ.
Нестор Виноградовӑн театрти пӗрремӗш ролӗ – Пётр Осиповӑн «Ылханнӑ йӑх» спектаклӗнчи Максим сӑнарӗ. Пётр Осиповӑн «Икӗ каччӑн пӗр шухӑш», «Трахом юрри», «Кушар», «Айтар» пьесисемпе лартнӑ ӗҫсенче каярах вӑл тӗп рольсене калӑпланӑ Театрта ӗҫленӗ ҫулсенче ӑна 100 ытла сӑнар шанса панӑ.
Нестор Петрович 1995 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пурнӑҫран уйӑлса кайнӑ. Ӑна Шупашкарти Мухтав аллейинче пытарнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн вӗҫӗнче Муркаш округӗн полици уйрӑмне арҫын пиччӗшӗ ҫухални пирки пӗлтернӗ. Лешӗ эрехпе айкашма юратнӑ. Вӑл нарӑс уйӑхӗн 24-мӗшӗнче ҫӗрле ҫухалнӑ. Ҫемйи ун пирки нимӗн те пӗлмен.
Москакасси ялӗнче пурӑнакан ҫак арҫынна полицейскисем тепӗр кунхине Юнкӑ ялӗнче тупнӑ. Аслӑ инспектор Алексей Илларионов тата Марина Блинова инспектор ӑна полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ, вӑл тупӑнни пирки тӑванӗсене пӗлтернӗ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче «Тӑван чӗлхепе тӑван литературӑна чи лайӑх вӗрентекен» конкурсӑн 2-мӗш кунӗ иртнӗ.
Конкурса 21 вӗрентекен хутшӑннӑ. «Иккӗшӗ тӑван вырӑс чӗлхи вӗрентекенсем, виҫҫӗшӗ пуҫламӑш шкул вӗрентекенӗсем, ыттисем тӑван чӑваш чӗлхи вӗрентекенсем», – тесе хыпарланӑ Анна Егорова халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче.
Чи маттурисен йышӗнче: Анна Вельдяева (Улатӑр тӑрӑхӗнчи Алтышево шкулӗнче вырӑс чӗлхи вӗрентекен); Алевтина Димитриева (Муркаш тӑрӑхӗнчи Ярапайкасси шкулӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекен); Ксения Леонтьева (Ҫӗрпӳ хулин 2-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекен); Людмила Николаева (Шупашкар хулин 62-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекен);
Алёна Алена (Йӗпреҫ посёлокӗн 2-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекен).
Муркаш мниципаллӑ округӗнчи Ҫатракасси ялӗнче 1,5 ҫухрӑм ҫул тума аукцион ирттереҫҫӗ. Ку тӗллевпе регионти хыснаран 109,66 миллион тенкӗ уйӑрма хатӗр.
Ҫатракассинче Привольнӑй тата Шкулҫум урамӗсенче асфальт ҫул сарасшӑн. Ӗҫе виҫӗ тапхӑрпа пурнӑҫлӗҫ: кӑҫал ҫӗртме уйӑхӗнче, 2025 ҫулхи ҫӗртме-утӑ уйӑхӗсенче тата 2026 ҫулхи ҫурла уйӑхӗсенче.
Халӗ ЧР Транспорт министерствин «Чӑвашупрдор» учреждени ҫул тумашкӑн подрядчик шырать.
Муркаш муниципаллӑ округӗнчи Чуракассинче ҫӗнӗ ФАП уҫӑлнӑ. Ку ялти ҫынсемшӗн чӑннипех те пысӑк савӑнӑҫ.
Унччен унта 1962 ҫулта йывӑҫран тунӑ ҫурт пулнӑ. Шыв та, канализаци те пулман. Хальхи хӑтлӑхсем медпунктра 37 ҫул ӗҫлекен Елена Морозовӑшӑн пысӑк савӑнӑҫ. «Шыв йӑтнӑ, кӑмака хутнӑ», - тет вӑл. Елена Морозова ку ялтах пурӑнать, ҫавӑнпа кашни ҫынна лайӑх пӗлет. Ҫынсем те ӑна хисеплеҫҫӗ.
Ҫӗнӗ ФАПа ансӑр специалистсем те килсе ҫӳрӗҫ. Ку та питӗ меллӗ. Ара, район пульници 26 ҫухрӑмра вырнаҫнӑ, каймалӑх пур.
«М-7» ҫул ҫинче пӗрремӗш электрозаправка уҫӑлнӑ. Асӑннӑ комплекс ҫулӑн 620-мӗш километрӗнче, Муркаш муниципаллӑ округӗнчи Тереҫ ялӗ тӗлӗнче вырнаҫнӑ. Сӑмах май каласан, ҫав тӗлте — «Ҫеҫпӗл» предприяти.
Электрозаправка аслӑ ҫулпа иртсе пыракан машинӑсемшӗн питех те меллӗ. Комплекс талӑкӗпех ӗҫлӗ.
Заправкӑна уҫма республика Элтеперӗ Олег Николаев, промышленноҫпа энергетика министрӗ Борис Марковцов, ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министрӗ Эмир Бедертдинов пырса ҫитнӗ.
Электрозаправкӑра харӑсах виҫӗ машинӑна зарядкӑна лартса хума пулать. Двигателе туллин вӑй илтерме пӗр сехетрен сахалрах вӑхӑт кирлӗ, кӑштах вӑй хушма темиҫе сехет те ҫитет.
+23.3 °C